نوشته بلاگ

تاریخچه تولد جدول مندلیف

در طی سال ها دانشمندان و شیمیدان های بسیاری برای گروه بندی و دسته بندی عناصر شیمیایی تلاش کردند و جدول های بسیاری را برای عناصر شیمیایی ترتیب دادند. در بین تمام این دانشمندان، دیمیتری مندلیف که شیمیدان روسی بود با ارائه جدول مندلیف پیشرفت بزرگی را در علم شیمی به وجود آورد.

کشف عنصر جدید در علم شیمی یک دستاورد بسیار بزرگ است. همچنین آگاهیی به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عناصر نقش مهمی در پیشرفت این علم و اکتشافات و اختراعات گوناگون دارد. جدول مندلیف باعث شد که این ویژگی ها با نظم و ترتیب خاص در اختیار دانشمندان و شیمیدان ها قراربگیرد.

جدولی که امروزه ما آن را با نام جدول تناوبی می شناسیم حاصل تلاش های حداقل شش دانشمند است که مشهور ترین آن ها دیمیتری مندلیف است و جدول مندلیف پررنگ ترین نقش را در تولد جدول تناوبی امروزی دارد. دسته بندی شگفت انگیزی که در جدول مندلیف وجود دارد نظم را به دنیای عناصر بخشید و عناصر را بر اساس خواص شیمیایی آن ها در خانواده هایی قرار داد که هر کدام ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند.

دو انتخاب مندلیف باعث شد که جدول او مورد پذیرش همگان قرار بگیرد. این دو انتخاب عبارتند از :

خالی گذاشتن جای عناصری که هنوز کشف نشده اند : مندلیف در وقی عناصر را در خانواده های خود قرار داد جای برخی عناصر را در خانه های خاصی خالی گذاشت. این عناصر کشف نشده در جدول مندلیف به صورت اکا-بور ، اکا-آلومینیوم و اکا-سیلیس نام گذاری شدند. سال ها بعد عناصری مانند ژرمانیم و گالیوم این جاهای خالی را پر کردند. نکته قابل توجه اینجاست که مندلیف وقتی در جدولش جای این ها را خالی گذاشت تعدادی ویژگی فیزیکی و شیمیایی را برای آن ها حدس زد که سال ها بعد وقتی این عناصر کشف شدند ویژگی هایشان با آن هایی که مندلیف کشف کرده بود بسیار شبیه بود.

ترجیح دادن ویژگی های شیمیایی به وزن اتمی : در جدول مندلیف عناصر بر اساس وزن اتمی خود قرار گرفته بودند. اما در بعضی جا ها دیده می شد که مندلیف وزن اتمی را نادیده گرفته است و عناصر را بر اساس ویژگی های شیمیایی آن ها قرار داده است. این بر هم زنی ترتیب عناصر بر اساس وزن اتمی در توجه به خواص شیمیایی در ترتیب قرار گیری ید و تلوریم میبینیم. بعد ها متوجه شدند که این عناصر بر اساس عدد اتمی در کنار هم قرار گرفته اند. به این جفت عنصر ها جفت های عفریته نیز می گویند.

مندلیف در سال 1871 جدولش را به روز رسانی کرد و اطلاعات بیش تری درباره ی عناصر کشف نشده ارائه داد. مندلیف بر این باور بود که عناصری که در جدول مندلیف جایشان خالی است وجود دارند و در گذر زمان کشف می شوند. شیمی دان ها باور دارند که آخرین عنصر طبیعی کشف شده فرانسیم است که مندلیف جای آن را با عنوان اکا-سزیم خالی گذاشته بود. بعد از آن عنصر پلوتونیوم را به صورت مصنوعی و در آزمایشگاه ساختند اما بعدا به این نکته پی بردند که به صورت طبیعی در طبیعت نیز به وجود می آید.

تفاوت های جدول تناوبی امروزی و جدول مندلیف :

جدول تناوبی امروزی در نتیجه تلاش های دانشمندانی مانند مندلیف و جدول تناوبی او به وجود آمد. بین جدول تناوبی امروزی و جدول مندلیف یکسری تفاوت هایی وجود دارد. جدول مندلیف از 65 عنصر تشکیل شده است اما جدول تناوبی امروزی با احتساب عناصری که تازه کشف شده اند 103 عنصر دارد. اصلی ترین تفاوت میان این دو جدول این است که اساس چیدمان عناصر در جدول تناوبی امروزی، عدد اتمی عناصر می باشد. ولی اساس چیدمان عناصر در جدول تناوبی جرم اتمی عناصر است. در جدول زیر تفاوت های این دو جدول آورده شده است.